Od 9 lutego do 18 marca Miejska Galeria Sztuki im. Wł. hr. Zamoyskiego zaprasza na wystawę prezentującą malarstwo wielkich osobowości twórczych XX w.: Tadeusza Brzozowskiego i Jerzego Stajudy. Wystawa w swojej formule stanie się spotkaniem twórczym dwóch bliskich sobie artystów i przyjaciół. Niewątpliwą okazją jest również setna rocznica urodzin Tadeusza Brzozowskiego, którą będziemy obchodzić w listopadzie br.
Tadeusz Brzozowski – ur. w 1918 we Lwowie, zm. w 1987 w Rzymie. Po studiach na ASP w Krakowie współtworzył plastyczną Grupę Krakowską. W Zakopanem mieszkał na stałe od 1954 r. pracując najpierw jako nauczyciel (1954-69), a potem także jako dyrektor (1959-61), w Liceum Technik Plastycznych. Pełnił tez funkcje profesorskie w Państwowej WSSP w Poznaniu (do 1979r.), i ASP w Krakowie (1979-81). Był jednym z najwybitniejszych plastyków europejskich. Uprawiał malarstwo, grafikę, projektował tkaniny artystyczne, wnętrza kościołów, a także scenografię. Był wybitnym melomanem i należał do najwierniejszych słuchaczy wszystkich zakopiańskich koncertów.
Jerzy Stajuda – ur. w 1939 w Falenicy, zm. w 1992 w Warszawie. Rysownik, malarz, krytyk sztuki. Studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W latach 1957-1968 zajmował się krytyką, publikując m.in. w „Przeglądzie Artystycznym”, „Przeglądzie Kulturalnym”,, „Miesięczniku Literackim”, „Ty i Ja”, „Więzi”. Najdłużej współpracował ze „Współczesnością”. W 1968 roku zerwał z działalnością krytyka (na co miały wpływ zmiany w redakcji „ Współczesności”), na rzecz własnej twórczości. Pod koniec życia wykładał rysunek na Wydziale Rzeźby ASP w Warszawie (1990-1992). W 1992 r. ustanowiono Nagrodę Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy. Miłośnik i znawca muzyki, nadto jego dom był miejscem towarzyskich spotkań twórców różnych dziedzin sztuki i nauki.
Brzozowski – Stajuda
Iloczyn Zbiorów
Kluczem dla prezentacji twórczości dwu wybitnych przedstawicieli polskiej awangardy malarskiej XX w., ich wzajemnej relacji i inspiracji, jest metoda zdefiniowana w logice jako „iloczyn zbiorów” – poszukiwanie zbioru wspólnego. ów zbiór wspólny dla Tadeusza Brzozowskiego i Jerzego Stajudy zawiera elementy biografii, doświadczenia epoki, postawy wobec wartości oraz oddziaływania na środowisko. Pomimo istotnych różnic metrykalnych, biograficznych i trudnych doświadczeń epoki, które wiodły obu artystów różnymi drogami do malarstwa, zasadniczą wspólną cechą ich decyzji artystycznych była potrzeba szukania nowego języka ekspresji, po klęsce intelektualnej i hekatombie pierwszej połowy XX w.
Wywiedzione z freudowskich tez konsekwencje dadaizmu i surrealizmu, wsparte doświadczeniem sztuki abstrakcyjnej, towarzyszącej kulminacji nurtów egzystencjalnych, u obu artystów wywołują podobną potrzebę poszukiwania nowego języka malarskiego, nasyconego maksymalnie ładunkiem osobistej ekspresji.
Wspólne dla obu twórców pragnienie wyrażenia siebie i „wymierzenia sprawiedliwości widzialnemu światu” skłania Brzozowskiego do konstatacji o poszukiwaniu środków pozamalarskich, które będą „…precyzyjne i głębokie jak uderzenie skalpelem”. Stajuda pisząc wówczas o Brzozowskim („Czarnoksiężnik czy jego uczeń?”), idzie jeszcze dalej, postulując nieuchronną konieczność „decyzji wyjścia poza sztukę”.
Istotnym elementem zbioru wspólnego jest pierwiastek patosu i poezji, ceremonii i humoru, groteski i absurdu zawarty w tematyce i tytułach ich prac. „Dygi”, „Sztylpy”, „Imperatryca”, „Siurpryza” Brzozowskiego stają się wielopłaszczyznową grą intelektualną z widzem, podobnie jak „Okręt, który rozbił się u wybrzeży Czech”, czy „Wyspy szczęśliwych złodziei” Stajudy. Iloczyn zbiorów zawiera również wyjątkową dla obu twórców aktywność intelektualną, otwartość na nowe trendy w sztuce, literaturze, muzyce i teatrze. Aktywny udział w kulturze, tworzenie środowiska, którego epicentrum stanowi dom i pracownia, niezwykle wzbogaca obraz kulturalny ówczesnej Warszawy, Krakowa i Zakopanego. Bardzo istotnym, wspólnym wyróżnikiem postawy artystów była niezwykle otwarta i partnerska relacja w kontakcie z młodzieżą akademicką uczelni warszawskiej (Stajuda) i krakowskiej, poznańskiej oraz zakopiańskiej Szkoły Kenara (Brzozowski), gdzie twórczy kontakt intelektualny zaowocował rozwojem wielu wybitnych osobowości współczesnej sztuki polskiej.
Lidia Rosińska-Podleśny
z-ca dyr. ds. artystycznych ZCK
Miejska Galeria Sztuki im.Wł. hr.Zamoyskiego
Materiały: ZCK
